Ontslag statutair bestuurder
Geschreven door:
Hein Kernkamp
Ontslagprocedure statutair directeur
Een statutair bestuurder kan door een besluit van aandeelhouders of commissarissen worden ontslagen. Dan eindigt ook de arbeidsovereenkomst, zonder dat een vergunning van het UWV of ontbinding door de rechter nodig is. Een statutair directeur kan geen wedertewerkstelling vorderen.
Redelijke grond
Voor het ontslag van een statutair directeur dient wel net als bij de gewone werknemer een redelijke grond aanwezig te zijn. De rechter neemt het bestaan van een redelijke grond voor ontslag van een statutair directeur echter wel eerder aan dan bij gewone werknemers. Maar dat neemt niet weg dat het bestaan van minstens één redelijke ontslaggrond door de werkgever aannemelijk gemaakt moet worden.
De aanwezigheid van een redelijke ontslaggrond wegens omstandigheden waarbij van de werkgever redelijkerwijs niet kan worden verwacht de arbeidsovereenkomst voort te zetten (de zogenoemde h-grond), wordt bij een statutair directeur eerder aangenomen dan bij een gewone werknemer. Dit neemt niet weg dat een werkgever aannemelijk zal moeten maken dat sprake is van de aangevoerde omstandigheden die tot het ontslag hebben geleid en dat de arbeidsovereenkomst op grond daarvan redelijkerwijs niet in stand kan blijven.
Wanneer disfunctioneren (de d-grond) als ontslaggrond wordt aangevoerd, mag een statutair bestuurder niet pas bij zijn ontslag overvallen worden door allerlei verwijten die niet eerder aan hem kenbaar zijn gemaakt. Ook een bestuurder dient tijdig aangesproken te worden op tekortkomingen in het functioneren en de gelegenheid te hebben gekregen te verbeteren.
Herplaatsingsverplichting
Net als bij andere werknemers moet de werkgever onderzoeken of herplaatsing binnen een redelijke termijn in een andere passende functie mogelijk is, tenzij dit niet in de rede ligt. Dat laatste is vaak het geval, maar dat neemt niet weg dat de mogelijkheid van herplaatsing conform de wet onderzocht moet worden.
Opzegverboden
De statutair directeur geniet net als gewone werknemers de bescherming van de opzegverboden. Zo kan tijdens arbeidsongeschiktheid, zwangerschap en bevallingsverlof niet opgezegd worden. Evenmin mag worden opgezegd op grond van het opnemen van zorgverlof of ouderschapsverlof en de andere opzegverboden.
Ontslagbesluit door de AVA
Een statutair bestuurder staat in een bijzondere relatie tot de rechtspersoon. Anders dan een gewone werknemer kan de bestuurder te allen tijde worden geschorst of ontslagen. Het orgaan dat de bestuurder benoemd heeft, mag de bestuurder ook ontslaan. Vaak is dat de algemene vergadering van aandeelhouders maar in geval van een structuurvennootschap de raad van commissarissen.
Wat is een statutair bestuurder?
Een statutair bestuurder maakt onderdeel uit van het bestuur van een rechtspersoon en is aangesteld door het daartoe bevoegde orgaan van de rechtspersoon, zoals een naamloze of besloten vennootschap, vereniging, stichting, onderlinge waarborgmaatschappij of corporatie. Er moet sprake zijn van een benoemingsbesluit en de benoeming dient aanvaard te zijn door de bestuurder.
Persoonlijk titel van directeur
Wie als bestuurder ontslagen gaat worden, moet wel eerst als bestuurder benoemd zijn. Als iemand alleen de titel directeur, of CEO of CFO heeft gekregen, maar er ligt geen benoemingsbesluit, dan is geen sprake van een statutair directeur. In dat geval heeft de directeur een ‘gewoon’ dienstverband met de vennootschap. Daarnaast zijn er situaties waarin iemand die jarenlang als statutair directeur heeft opgetreden, zich er bij zijn ontslag opeens op beroept dat er geen schriftelijk benoemingsbesluit bestaat en dat hij dus gewoon werknemer is. Het gaat dan om iemand die jaarlijks de jaarrekening heeft ondertekend en werd uitgenodigd voor de aandeelhoudersvergaderingen. Uit de jurisprudentie blijkt dat het verweer niet altijd opgaat, maar het ontbreken van een benoemingsbesluit kan wel degelijk problemen veroorzaken bij het voorgenomen ontslag.
Het vennootschapsrechtelijke ontslag van de statutair directeur
Voor een rechtsgeldig ontslagbesluit is vereist dat alle wettelijke en statutaire eisen voor bijeenroeping van een vergadering zoals de oproep voor een vergadering, de agenda, de oproepingstermijn, de plaats van vergadering en de wijze van besluitvorming in acht genomen worden. Verder heeft een directeur recht tot het bijwonen van de algemene vergadering en heeft hij een adviserende stem. Daarbij komt dat de directeur het recht heeft om gehoord te worden als zijn ontslag aan de orde is.
Indien het ontslagbesluit niet rechtsgeldig tot stand is gekomen, kan de statutair directeur zich erop beroepen dat het ontslagbesluit vennootschapsrechtelijk nietig is en dat hij dus nog in dienst is. Ook kan het niet in acht nemen van formaliteiten leiden tot de verplichting om een billijke vergoeding te betalen.
Afhankelijk van de situatie wordt vaak een relatief lange oproepingstermijn gehanteerd. De tussenliggende periode kan dan gebruikt worden voor een deugdelijke voorbereiding van de vergadering, maar ook voor het in onderling overleg bereiken van een regeling. Een regeling heeft vaak de voorkeur. Beide partijen hebben dan duidelijkheid en langdurige procedures met een onzekere uitkomst worden vermeden.
Arbeidsovereenkomst statutair bestuurder
Naast het feit dat iemand vennootschapsrechtelijk bestuurder van een vennootschap is, bestaat er ook nog een overeenkomst krachtens welke de bestuurder is aangesteld. Dit is meestal een arbeidsovereenkomst, maar dat kan ook een overeenkomst van opdracht zijn. De managementovereenkomst is een voorbeeld van zo'n overeenkomst van opdracht. Vroeger bestond er onduidelijkheid over de vraag wat er moet gebeuren met de arbeidsovereenkomst als de bestuurder ontslagen wordt door de aandeelhoudersvergadering.
De 15 april-arresten en de statutair bestuurder
Met de zogenaamde 15 april arresten van de Hoge Raad is daar een eind aan gekomen.
Wanneer een natuurlijke persoon die als bestuurder van de naamloze of besloten vennootschap is benoemd en krachtens arbeidsovereenkomst zijn werkzaamheden verricht, bij een geldig besluit van het bevoegde orgaan van de vennootschap als bestuurder ontslag is verleend, verliest hij de hoedanigheid van bestuurder van de vennootschap. Het ontslagbesluit heeft in beginsel ook beëindiging van de dienstbetrekking van de bestuurder tot gevolg heeft, tenzij zich een ontslagverbod voordoet, zoals bijvoorbeeld bij ziekte, of wanneer partijen anders zijn overeengekomen. Dus in de regel eindigt de arbeidsovereenkomst met het ontslagbesluit of wordt deze met inachtneming van de opzegtermijn opgezegd. Tenzij herplaatsing binnen de onderneming een optie is.
Transitievergoeding voor de statutair bestuurder
Net als iedere werknemer heeft de ontslagen bestuurder aanspraak op een transitievergoeding. Hier dus geen enkel verschil met de situatie waarin afscheid wordt genomen van een gewone werknemer.
Golden parachute
De overeenkomst met de bestuurder bevat ook vaak een financiële regeling die in geval van ontslag in werking treedt. Hoge bomen vangen veel wind. Het is een feit dat een bestuurder relatief makkelijk zijn positie kan verliezen. Het overeenkomen van een 'golden parachute' regeling kan voorkomen dat partijen eindigen met een geschil. De oplossing is immers al overeengekomen.
Recht op billijke vergoeding
Als er geen sprake is van een redelijke ontslaggrond heeft de statutair bestuurder recht op een billijke vergoeding. Indien wel sprake is van een redelijke grond, maar volgens de rechter toch sprake is van ernstig verwijtbaar handelen van de werkgever, dan kan de ontslagen directeur eveneens aanspraak maken op een billijke vergoeding. Dat betekent dat de statutair bestuurder additioneel, dus bovenop de transitievergoeding en de eventueel contractueel overeengekomen vergoeding gecompenseerd zal kunnen worden voor door de bestuurder ten gevolge van het ontslag geleden schade. In een beschikking van de rechtbank Amsterdam van 7 december 2017 werd de billijke vergoeding vastgesteld op € 217.000,00.
Stappenplan en checklist
Op het internet zijn veel stappenplannen en checklists te vinden, waarin u stap voor stap door het proces wordt meegenomen. Vennootschapsrechtelijk moet het kloppen en ook arbeidsrechtelijk mogen geen fouten worden gemaakt. U mag hier dan zelf mee aan de slag gaan. Uiteraard kunt u zelf zo'n stappenplan uitprinten en doorlopen. Wij denken dat als u niet al te vaak een bestuurder ontslaat het sowieso verstandig is om u juridisch te laten begeleiden, al was het maar omdat in die stappenplannen niet staat wanneer u de zaak het beste schikt en op welke voorwaarden dit zou moeten kunnen. Wij kunnen dat voor u doen.
Uw advocaat voor praktisch advies bij ontslag statutair bestuurder
Voor beide partijen geldt dat een ontslag een duidelijk begin en een duidelijk einde heeft en dat een oplossing na enig gedoe de voorkeur heeft boven een jarenlange procedure. Wij staan onze cliënten daarin bij, want ons motto is niet voor niets: 'Uw probleem, onze zorg.'
Meer informatie?
Hein Kernkamp helpt u graag verder.
